Καλλιέργεια παραδοσιακών αμπελώνων

Η Θήρα αποτελεί ίσως το σημαντικότερο αμπελοτόπι της χώρας μας. Ο τρόπος κλαδέματος και «τυλίγματος» των αμπελιών που μοιάζει με καλάθι και ονομάζεται «κουλούρα» οφείλεται στις δύσκολες καιρικές συνθήκες, οι οποίες ανέκαθεν επικρατούσαν στο νησί, κυρίως στους πολύ ισχυρούς ανέμους. Το ηφαιστειογενές έδαφος αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την παραγωγή κρασιών υψηλής ποιότητας. 

Η Μονή του Προφήτη Ηλία, αποκτώντας σχεδόν αμέσως μετά την ίδρυσή της (1711) ένα ιδιαίτερα σημαντικό αριθμό αμπελώνων ανέκαθεν παρήγε μεγάλη ποσότητα κρασιού υψηλής ποιότητας. Και τούτο καθίσταται αναμφισβήτητο, από τους πολυάριθμους χώρους φύλαξης και παλαίωσης του κρασιού ("κάναβες" στην τοπική διάλεκτο) που κατά καιρούς οι εκάστοτε μοναχοί δημιούργησαν, οι οποίοι διατηρούνται έως και σήμερα, αλλά και από τα ιστορικά τεκμήρια περί της εξαγωγής του μοναστηριακού κρασιού από το πλοίο της Μονής, τον "Άγιο Γεώργιο", σε μακρινές αλλά κοσμοπολίτικες περιοχές (π.χ. Κωνσταντινούπολη, Οδησσό).

Σήμερα η νέα αδελφότητα αναλαμβάνοντας το συνηθέστατο μοναχικό διακόνημα της αμπελοκαλλιέργειας και οινοποίησης επιμελείται τους μοναστηριακούς αμπελώνες, φροντίζει για τη βιολογική καλλιέργεια των παραδοσιακών παλαιών μοναστηριακών αμπελώνων αλλά και για τη φύτευση νέων σε μοναστηριακά ακίνητα. Έτσι, σήμερα η συνολική έκταση των μοναστηριακών αμπελώνων φθάνει περίπου τα 200 στρέμματα. Περίπου στο 90% της έκτασης αυτής καλλιεργείται η βασική θηραϊκή ποικιλία, το ασύρτικο.

Είναι γνωστό ότι κάποιοι εκ των οσίων ασκητών του Αγίου Όρους (όπως ο όσιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής) αν και ζούσαν σε εσχάτη πτωχεία, φρόντιζαν να προμηθεύονται νάμα από τη Σαντορίνη για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, ώστε να προσφέρουν στο Θεό ό,τι καλύτερο. Και το πιο φημισμένο νάμα διαχρονικά παραγόταν στη Σαντορίνη. 

Για το λόγο αυτό η Μονή θεωρώντας χρέος της τη συνέχιση αυτής της συγκεκριμένης οινοποιητικής παράδοσης φροντίζει με ιδιαίτερη επιμέλεια την παραγωγή του νάματος, ώστε να είναι φυσικό, αγνό και καλής ποιότητας υπακούοντας στη διδασκαλία των πατέρων της Εκκλησίας, οι οποίοι τονίζουν πως αυτό που προσφέρουμε στο Θεό πρέπει να είναι ό,τι καλύτερο έχουμε. Ακριβώς αυτή είναι και η βιβλική έννοια της λέξης "Απαρχή": η προσφορά στο Θεό του πρώτου και καλύτερου μέρους της παραγωγής. 

Εκ του "γενήματος τῆς ἀμπέλου", από το σταφύλι, κάθε χρόνο παράγεται και εμφιαλώνεται εκτός από τό "Νάμα", και ο λευκός ξηρός οίνος "Λενέτα", ο οποίος παράγεται από τα σταφύλια (ποικιλίας ασύρτικου) ενός συγκεκριμένου μοναστηριακού αμπελώνα με  την ίδια ονομασία, ο οποίος ευρίσκεται στον Πύργο της Θήρας.